تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از اختلالات شایع در زنان است که بیشتر در سنین باروری زنان دیده می شود. همچنین، به دلیل تاثیر این سندروم بر روند طبیعی تخمک گذاری و در نتیجه مشکلات بارداری، یکی از علل شایع ناباروری است که البته قابلیت درمان دارد. آیا تنبلی تخمدان همیشگی است؟ بهترین قرص برای تنبلی تخمدان کدام است؟ علائم تنبلی تخمدان به چه صورتی می باشد؟ تنبلی تخمدان با آبغوره قابل درمان است؟ انواع تنبلی تخمدان کدامند و کدام یک خطرناک است؟ در این مقاله علاوه بر پاسخ سوالات بالا، توضیحات کامل و علمی در رابطه با همه جوانب بیماری تنبلی تخمدان ارائه کرده ایم. با ما همراه باشید و درباره صفر تا صد بیماری PCOD یا تنبلی تخمدان بیش تر بدانید.

سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان چیست؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) که در زبان عامیانه به آن تنبلی تخمدان گفته می شود، شایع ترین اختلال هورمونی در خانم ها در سن فرزندآوری است و یکی از اصلی ترین دلایل ناباروری زنان به شمار می آید. خانم هایی که مبتلا به تنبلی تخمدان می شوند، بیشتر از هر چیزی، قاعدگی های طولانی مدت و غیر منظم را تجربه می کنند. بنابراین مراجعه یک متخصص زنان خوب برای درمان این علائم اولین و اصلی ترین اقدام برای رفع مشکل تنبلی تخمدان است.

علائم تنبلی تخمدان

علائم PCOS می تواند در هر زمان در طول زندگی زن از شروع بلوغ و حتی پس از یائسگی بروز کند. اما بسیاری از خانم ها معمولاً وقتی در بارداری دچار مشکل می شوند در 20 و 30 سالگی خود این بیماری را دارند و علائم در آنان ظاهر می شود. به عنوان مثال، هنگامی که خانم ها نظم  چرخه قاعدگی خود را از دست می دهند و رشد بیش از حد مو در صورت و بدن دارند، این دو علائم برای همه با PCOS یکسان نیست و ممکن است از نظر شدت آن ها متفاوت باشد.
برای تشخیص یک زن مبتلا به PCOS، باید حداقل دو از سه نشانه اصلی که در ادامه شرح داده شده را تجربه کنید.

اختلالات قاعدگی

اختلال قاعدگی، ناهنجاری های قاعدگی و تاخیر در قاعدگی شایع ترین علائم در بیماران مبتلا به PCOS هستند. برخی از زنان ممکن است بیش از 4 ماه قاعدگی را تجربه نکنند، زیرا اختلال در روند تخمک گذاری مانع از افتادن پوشش داخلی رحم می شود. در حالی که این بیماری در برخی از زنان می تواند باعث خونریزی بیشتر از حد معمول در زمان قاعدگی شود.

رشد بیش از حد مو

هیرسوتیسم یا پرمویی یکی از نشانه های اصلی این بیماری است، به طوری که حدود 70 درصد از زنان مبتلا به سندرم PCOS از رشد بیش از حد موهای ناخواسته رنج می برند. معمولا پرمویی در نقاطی از بدن که قبلا هیچ مویی نداشته است مانند صورت، پشت، شکم و سینه مشاهده می شود.

جوش و آکنه

از دیگر علائم شایع زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می توان به ایجاد آکنه اشاره کرد. آکنه ها معمولا در نتیجه افزایش هورمون های مردانه ظاهر می‌شوند که پوست را بیش از حد معمول چرب کرده و بیشتر بر روی صورت، سینه و قسمت بالای کمر ظاهر می شوند.

اضافه وزن

حدود 80 درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دارای اضافه وزن هستند و در کاهش وزن یا کاهش وزن اضافی مشکل دارند.

مشکل در بارداری

شایع ترین علت تاخیر در بارداری در زنان یا مشکل در حاملگی، سندرم PCOS شناخته شده است.

علائم دیابت نوع 2

بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک از مقاومت به انسولین رنج می برند، که توانایی بدن در استفاده موثر از انسولین برای تنظیم قند خون را مختل می کند، بنابراین ممکن است وضعیتی به نام اختلال تحمل گلوکز ایجاد شود.

تیرگی پوست

تیرگی پوست که به آن آکانتوز نیگریکانس (Acanthosis nigricans) گفته می شود، سبب تغییر رنگ پوست و تیره شدن آن می گردد. تیرگی پوست یکی از نشانه های سندرم PCOS است که معمولا در نواحی مانند پشت گردن، زیر بغل، ناحیه تناسلی یا زیر سینه ها مشاهده می شود. تیرگی های شدید اغلب نشان دهنده مقاومت به انسولین است.

ریزش مو

طاسی با الگوی مردانه، که در آن موهای روی سر نازک‌تر شده و ریزش مو افزایش می‌یابد نیز از دیگر نشانه های این سندرم به شمار می رود.

میزان شیوع تنبلی تخمدان

باید بگوییم که بیماری تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک مانند بیماری دیابت بالاترین شیوع را دارد. این دو بیماری با یکدیگر مرتبط هستند. از چهار خانم یک نفر مبتلا به تنبلی تخمدان می شود، این یعنی 25 درصد که آمار بسیار بالایی است. به این ترتیب که زمانی که نوزاد دختری به دنیا می آید میلیون ها تخمک در تخمدان وی وجود دارد. بعد از بلوغ انتظار می رود هر ماه در وسط سیکل روز، چهاردهم یک تخمک آزاد کند. خانم هایی که مبتلا به تخمدان پلی کیستیک هستند داخل یک کیست یا کیسه این تخمک بزرگ می شود و آزاد نمی شود. بنابراین داخل تخمدان می ماند به این ترتیب هر ماه یک کیسه ایجاد می شود.

پس از مدتی یک تخمدان پر از کیست های ریز ایجاد می شود در این مورد شاید تخمدان بزرگ نشده باشد، بلکه یک جدار ضخیمی از این کیست ها که تخمدان صدفی نام دارد، دور آن را فرا می گیرد و در هر حال تخمکی آزاد نمی شود. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان، تخمک دارند ولی تخمک ها نابارورند و آزاد نمی شوند.

تنبلی تخمدان چگونه تشخیص داده می شود؟

به منظور تشخیص درست و به موقع عارضه تنبلی تخمدان لازم است فرد به محض مشاهده علائم مذکور به پزشکی متخصص در زمینه زنان و زایمان مراجعه کند، نه این که اقدام به خود درمانی نماید. متخصصان زنان و زایمان زمانی می توانند تنبلی تخمدان را تشخیص دهند که مراجعه کننده یکی از نشانه های زیر را داشته باشد.

• چرخه قاعدگی نامرتب
• داشتن کیست یا کیست های تخمدان
• برخورداری از سطح بالای هورمون مردانه

به علاوه سابقه بیماری، وراثت و سلامتی مراجعین نیز نقشی تعیین کننده در ابتلای آن ها به PCOS دارد. بنابراین لازم است مدارک مربوطه به همراه توضیحات لازم، به طور کامل به پزشک ارائه شوند تا تشخیص دقیق تری حاصل شود. در این زمینه معمولا خود پزشک برخی سوالات مهم را از مراجعه کننده می پرسد تا بتواند به نتیجه ای دقیق در بررسی علائم و تشخیص تنبلی تخمدان برسد.

یکی از روش های تشخیص تنبلی تخمدان، معاینه لگنی است که توسط آن می توان وضعیت تخمدان ها و رحم را مورد بررسی قرار داد. آزمایش خون برای تشخیص هورمون های مردانه نیز یکی دیگر از تجویزهایی است که ممکن است پزشکان برای تشخیص بیماری استفاده می کنند. یکی دیگر از روش های دقیقی که در تشخیص و درمان بیماری های زنان متعددی تاثیرگذار است، سونوگرافی می باشد. این شیوه تصویربرداری که با استفاده از امواج فراصوت خود می تواند مشکلات و فولیکول های غیرطبیعی تخمدان ها و رحم را بررسی نماید.

می توان گفت دقیق ترین روشی که برای تشخیص بیماری تنبلی تخمدان وجود دارد، سونوگرافی است که با نشان دادن جزئیات کامل تخمدان ها و رحم، به پزشک برای تشخیص دقیق تر بسیار کمک کننده می باشد. تشخیص صحیح تنبلی تخمدان در انتخاب بهترین روش درمان بسیار تاثیرگذار است. کوچک ترین خطا در این فرآیند می تواند موجب بروز عوارض خطرناکی در خانم ها شود.

علل تشکیل تخمدان پلی کیستیک

در دختران امروزی به دلیل این که دیرتر ازدواج می کنند و بارداری دیرتری دارند، تخمک بعد از تخمک گذاری تحریک می شود و در اثر این تحریک ها، بیماری تنبلی تخمدان خود را بیشتر نشان می دهد. اما این موضوع، تنها علت ابتلا به تنبلی تخمدان نیست. در ادامه به شرح برخی دیگر از عواملی که خطر ابتلا به بیماری مورد بحث را افزایش می دهند، می پردازیم.

عوامل وراثتی

ژنتیک در بسیاری از مشکلات و بیماری های دخیل است. در اینجا نیز بی تاثیر نیست و اگر خانواده فردی مانند خواهر یا مادر او سابقه ابتلا به PCOS را داشته باشند، احتمال درگیری خود فرد نیز وجود دارد.

تولید آندروژن بیش از حد

تولید بیش از اندازه آندروژن توسط تخمدان ها موجب افزایش نشانه های مردانه در خانم ها مانند رشد موهای زائد و تشکیل آکنه می شود که گاها چرخه قاعدگی را با مشکل مواجه می کند. در نتیجه تنبلی تخمدان رخ می دهد.

ابتلا به دیابت و مصرف هورمون انسولین

هورمون انسولین در لوزالمعده هر فرد تولید می گردد و سلول ها می توانند از قند که منبع اصلی انرژی برای بدن است، استفاده نمایند. حال اگر سلول ها نسبت به عملکرد انسولین مقاوم شوند، قند خونشان افزایش می یابد و در نتیجه شرایط برای تولید انسولین بیشتر نیز فراهم می گردد. تولید انسولین بیشتر نیز موجب افزایش تولید آندروژن می شود که تاثیر آن را در مورد قبل گفتیم.

علاوه بر موارد مذکور، علل دیگری مانند چاقی، بیماری های عفونی و میکروبی لگن و رحم، تومورهای مغزی، بیماری های مربوط به غده تیروئید، عارضه های مرتبط با غده فوق کلیه و … نیز می توانند در بروز این مشکل تاثیرگذار باشند.

درمان تنبلی تخمدان  

درمان تخمدان پلی کیستیک شامل سه مرحله اصلی می باشد. بر اساس شدت بیماری و میزان پاسخگویی بدن بیمار ممکن است به هر یک از این درمان ها نیاز باشد. مهم ترین اقدامات درمانی تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:

رژیم غذایی: شامل مصرف میوه جات و سبزیجات تازه 5 بار در روز، مصرف آب فراوان، عدم مصرف چربی اشباع، مصرف چربی مایع به میزان کم، رعایت مصرف کربوهیدرات، عدم مصرف شیرینی جات و قند های ساده و کاهش مصرف کربوهیدرات های مرکب مانند برنج و نون که شامل کربوهیدرات ها می شود.

ورزش هوازی: انجام ورزش های هوازی به صورت چهار بار در روز و هر بار 20 تا 30 دقیقه به صورت دو، شنا و ایروبیک یکی از بهترین راه های کمک درمانی تنبلی تخمدان است و می تواند در بهبود وضعیت سلامت فرد نقش بسزایی داشته باشد.

درمان دارویی: مهم ترین روش درمان تنبلی تخمدان، درمان دارویی است که در راس آن مصرف قرص های ال دی و جلوگیری و قرص متفورمین می باشد زیرا این بیماری از نظر ژنی با دیابت مرتبط است. با تجویز ال دی سعی بر این است تخمک گذاری مهار شود و تخمدان فرد آرام گردد تا تخمک گذاری انجام ندهد و اگر تخمک گذاری انجام نشود کیست هم تشکیل نمی شود. در واقع تخمدان را در حالت سلامت نگه داشته می دارد. البته تجویز قرص های ال دی و تمام قرص های هورمونی حتما باید تحت نظر پزشک جراح باشد.

بهترین قرص برای تنبلی تخمدان

قرص هایی که برای درمان تنبلی تخمدان تجویز می شوند، معمولا به دو صورت می باشند. 1. قرص های کنترل بارداری که تاثیر بالایی بر روی وضعیت بیمار مبتلا به تنبلی تخمدان دارند. 2. قرص های هورمونی که حاوی پروژسترون هستند. از میان این قرص ها می توان به قرص های جلوگیری از بارداری، متفورمین و … اشاره کرد. در ادامه با بهترین قرص برای تنبلی تخمدان آشنا خواهید شد.

تشخیص بهترین دارو برای درمان تنبلی تخمدان بیش از هر چیزی به دلیل بروز این بیماری برای شما بستگی دارد. در صورتی که علت اصلی ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، به هم ریختن میزان هورمون ها باشد، پزشک از درمان ترکیبی بهره خواهد گرفت.

عوارض خطرناک سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان)

تخمدان پلی کیستیک زمینه ابتلا به سرطان را در بافت های وابسته به هورمون فراهم می کند. اولین بافتی که درگیر می شود بافت آندومتر رحم است که با هر بار پریود، این بافت خون ریزی می کند و یک بافت جدید تشکیل می شود و اگر این پریود بی موقع اتفاق بیفتد، ممکن است بافت به سمت ضایعات سرطان برود و علاوه بر این که درمان سخت تر می شود، شانس باروری بیمار را نیز کمتر می کند. علائم سرطان تخمدان خیلی دیر رویت می شود و زمانی پزشک تشخیص می دهد که سرطان به همه بافت ها سرایت کرده باشد. با یک تشخیص و اقدام به موقع می توان این بیماری را پیشگیری و از بروز آن جلوگیری کرد.

یکی از راه هایی که متخصص زنان و زایمان به راحتی می تواند کیست های متعدد کوچک در تخمدان را مشاهده کند، همان تخمدان پلی کیستیک می باشد که به راحتی در سونوگرافی قابل مشاهده است. باید متذکر شویم برای درمان تنبلی تخمدان باید در ابتدا عادت ماهانه تنظیم شود و سپس معاینه تخمک گذاری نرمال انجام گیرد. داشتن ورزش روتین و رژیم غذایی سالم نیز در این راستا بی تاثیر نخواهد بود.